Minęło ponad 100 lat od czasu, gdy kobiety w Polsce uzyskały prawa wyborcze (1918). Amerykanki w 1920, Francuski musiały czekać do 1944 roku, Chinki do 1947, Iranki do 1963. W Arabii Saudyjskiej kobiety uzyskały prawa wyborcze DOPIERO w 2015 roku! Na przestrzeni tych wszystkich lat, kobiety walczyły nie tylko o prawo głosu, ale także o edukację, prawo do pełnienia funkcji publicznych. Walczyły z dyskryminacją niemal na każdym polu i choć czasy współczesne powinny zapewnić wszystkim równość, to kobiety nadal walczą o równouprawnienie.

Opowieści Podręcznej nami wstrząsnęły. Zobaczyliśmy realia kobiet, które nie wpisują się w widzianą współcześnie rolę kobiety, ale czy na pewno? To, że czegoś nie widzimy, wcale nie oznacza, że tego nie ma.  Nadal w wielu krajach rola kobiet sprowadzana jest do posłuszeństwa względem mężczyzny. To się nie dzieje daleko za oceanem, to się dzieje w wielu polskich domach gdzie kobiety są bite, poniżane, a jedyną ich funkcją jest dbanie o mężczyznę, rodzenie dzieci i zarządzanie domem pod dyktando mężczyzny. To niepojęte, że w obecnych czasach kobiety nadal spotykają się z przemocą fizyczną, psychiczną i ekonomiczną. Niepojęte jest, że mimo wielu restrykcyjnych zakazów okalecza się kobiety w imię tradycji czy religii poprzez obrzezanie, że są części świata, gdzie mąż może bezkarnie zabić żonę za nieposłuszeństwo, gdzie brat może zabić siostrę jeżeli wedle jego widzenia nadszarpnęła honor rodziny, gdzie 70 letni mężczyzna bierze za żonę 9 letnią dziewczynkę, która umiera gwałcona w noc poślubną. Mamy czasy, gdy kobiety traktowane są jak żywy towar, zmuszane do prostytucji, całkowicie podporządkowane mężczyznom. 

Dlaczego mężczyźni nie szanują kobiet? Przecież bez kobiet nie było by mężczyzn!

Powróćcie myślami do Gilead’u. Okrutnego świata w którym mężczyźni pozbawili praw wszystkich kobiet. Swoim żonom okazywali jedynie pewne względy, jednak nadal nie miały one pełnych praw do normalnego, szczęśliwego życia w ramionach szanującego je mężczyzny. 

Gilead to reżim w całości zdominowany przez mężczyzn, sprowadzających kobiety do roli posłusznych żon, poniewieranych służących, oraz tych ostatnich, które utrzymywane były przy życiu tylko z jednego powodu- by rodzić dzieci. Dzieci, które zaraz po narodzeniu były im brutalnie odbierane. Dzieci, których nie mogły przytulać, troszczyć się o nie, ba! nie mogły nawet patrzeć im w oczy. Podręczne- bezwolne marionetki w rękach fanatycznych mężczyzn.

Od wydarzeń przedstawionych w Opowieści Podręcznej mija piętnaście lat. Sytuacja staje się coraz bardziej dramatyczna.Świat obserwuje to niezwykle hermetyczne środowisko. Brakuje jedzenia, podręczne umierają, rodzą się zdeformowane, słabe dzieci. Terrorystyczny reżim Gilead’u upada.

Testamenty pokazują nam w jaki sposób do tego upadku doszło. Tym razem opowieść widzimy z trzech różnych perspektyw: kobiety, która przyczyniła się do zbudowania tego okrutnego świata, kobiety, którego innego świata nie zna, oraz tej która ten okrutny świat obserwuje.

Posłuchamy więc opowieści  Ciotki Lidii, która jest wysoko postawioną funkcjonariuszką Gilead’u, okrutną, bezkompromisową i nietykalną, gdyż jest w posiadaniu najpilniej skrywanych tajemnic rządzących Gilead’em mężczyzn. Ciotka Lidia zdradza nam o początkach Republiki, o działaniach ludzi przekonanych o słuszności własnych idei. Poznajemy cały proces rekrutacji kobiet do funkcji Ciotek. Nadal jest funkcjonariuszką i zajmuje się przygotowywaniem kandydatek na swoje miejsce. Jedną z nich jest Agnes. Agnes, postać niemal święta wśród mieszkańców Gilead’u,  która przez kilkanaście lat swojego życia nie ma o tym zielonego pojęcia. Przygotowywana jest do swojej ważnej, życiowej roli – bycia podręczną. Trzecie spojrzenie, będzie spojrzeniem na Gilead przez Daisy. Daisy to córka June, odebrana jej po urodzeniu. Jednak June w wyniku ogromnej determinacji i postawieniu wszystkiego na jedną kartę uprowadza ją z domu obcych ludzi i wywozi poza granice Gilead’u, by jej córka trafiła pod opiekę jej męża przebywającego w Kanadzie. Daisy obserwuje okrutne życie podręcznych w telewizji i zaczyna rozumieć historię swojego życia.

Te trzy kobiety, zupełnie inaczej patrzą na to, jaki los zgotowali mężczyźni innym kobietom. Jednak okazuje się, że wszystkie trzy mają jeden cel – koniec cierpienia, koniec szaleństwa, obłudy i przemocy. Koniec z takim światem.

Opowieści Podręcznej mną wstrząsnęły. Dla mnie sytuacje opisywane w książce były poza zasięgiem mojej wyobraźni, to było dla mnie niepojęte. Mocna fikcja literacka. Jednak gdy później obejrzałam na dokładkę serial, zobrazowana historia June i jej podobnych spowodowała, że wylałam morze! łez. To nie były łzy wzruszenia, ja wyłam z bezradności, bezsilności i ogromnego żalu, bo nagle zaczęło docierać do mnie, że obecne czasy wcale nie są tak odległe i nieprawdopodobne jak to, co działo się w  zamkniętym środowisku Gilead’u. I to jest przerażające.

 Testamenty są próbą odpowiedzi na wszystkie niedopowiedzenia  w Opowieści Podręcznej. Opowieść utrzymana jest w bardzo surowym klimacie, niezwykle prosta i pozbawiona jakiejkolwiek subtelności. Oczywiście da się wyczuć różnicę w pisaniu, przez Margaret Atwood między pierwszą i drugą częścią. Jednak nadal jest to ta sama historia.
Daje do myślenia, oburza, szokuje, budzi wewnętrzny sprzeciw. Atwood między wierszami przemyca wiele osobistych awersji, między innymi do Donalda Trump’a, pokazuje też  swój stosunek do ksenofobii, porusza problem faszyzmu, ale przede wszystkim zwraca uwagę na obecny brak empatii i poczucia solidarności między ludźmi.

Książka jest książką bardzo feministyczna. Mężczyźni opisywani są jednakowo, jako słabi, zepsuci, źli, zdemoralizowani, okrutni i pozbawieni człowieczeństwa. Odtruwają swoje żony, gwałcą, są pedofilami. Atwood pokazuje ich w jednym świetle i nie ma przy tym dla nich żadnej litości.

I najbardziej, co mnie w tym wszystkim przeraża, to fakt, że chociaż nie wiem jak bardzo byśmy chcieli, to ani Opowieści Podręcznej, ani Testamenty nie są fikcją literacką, to się dzieje tu i teraz i to jest myśl przytłaczająca.

 

Obie części znajdziecie w księgarni taniaksiazka.pl. 

Zajrzyjcie do działu bestsellery po inne ciekawe tytuły powieści literatury pięknej.